Wet verplichte ggz

• Actuele cijfers
• Lijst van vormen van verplichte zorg
• Wet bij verplichte zorg
• Visie MIND
• Actuele werkgroepen en samenwerkingsverbanden rond wvggz
• Politieke tijdlijn
• Meer informatie

Gewoonlijk kies je zelf de zorg die je nodig hebt. Toch zijn er situaties waarin je verplichte zorg krijgt opgelegd. Heftig als dit jou of je naaste overkomt. Dit mag ook niet zomaar. Hieronder legt MIND uit wat de Wet verplichte ggz inhoudt en op welke manier MIND opkomt voor de belangen van cliënten en hun naasten, zoals onder andere: ‘zo min mogelijk dwang en zoveel mogelijk behoud van eigen regie’.

Nog steeds is het aantal toepassingen van verplichte zorg heel hoog. De ketenmonitor Wvggz laat zien dat in 2023 ongeveer 24.000 keer een procedure gestart is om tot verplichte zorg te komen: 8.715 keer een crisismaatregel, 15.239 keer een zorgmachtiging. Een zeer hoog aantal voor een ontwikkeld land als Nederland. 

Uit de rapportage van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) (oktober 2024) blijkt het aantal mensen en uren in separatie in de ggz is toegenomen in 2023. En dat niet alleen, het totale aantal toepassingen van dwang in de ggz neemt toe. Lees onze reactie in het artikel MIND geschokt door toegenomen separaties in de ggz.

Verplichte zorg betekent dat een behandelaar een persoon onder dwang behandelt. Voorbeelden van verplichte zorg zijn: dat iemand medicatie moet gebruiken, moet meedoen aan een behandeling of op een bepaalde manier in vrijheden wordt beperkt. In Nederland is dit geregeld bij wet: De Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz). 
De Wvggz geldt voor mensen waarbij psychische klachten een ernstig gevaar zijn voor zichzelf of anderen. Verplichte zorg is voor iedereen heel ingrijpend en wordt als laatste redmiddel ingezet. De Wvggz heeft meerdere manieren opgenomen om dwang zoveel mogelijk te voorkomen en te beperken. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft een kort filmpje gemaakt met uitleg over de wet:

De Wet verplichte ggz en de Wet zorg en dwang (Wzd) zijn in 2020 voortgekomen uit de Wet bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen (Wet BOPZ).

Ons hoofddoel is het terugdringen van verplichte zorg en bewaken van de rechtspositie van de cliënt (betrokkene). MIND wil het aantal gedwongen separaties/eenzame opsluiting terugdringen naar 0. MIND wil dat de cijfers hierover openbaar worden gemaakt, om zo de transparantie te bevorderen. We blijven de uitvoering van de Wvggz actief monitoren en brengen verbeteringen in bij de ketenpartners. Denk aan het versterken van inzet instrumenten als crisiskaart, zorgkaart, zorgplan, eigen plan van aanpak.

MIND heeft zich vanaf het begin ingespannen voor de belangenbehartiging van cliënten, familie en naasten bij de ontwikkeling en implementatie van de Wvggz. We zetten ons in voor:
• de verbetering van de rechtspositie van de cliënt, 
• het voorkomen van verplichte zorg,
• voor een grotere rol voor naasten/familie in het behandeltraject. 

Coalitie Voorkomen verplichte zorg 
In de coalitie Voorkomen verplichte zorg werken organisaties met elkaar aan het verminderen van verplichte zorg. De coalitie wordt gevormd door MIND, Stichting HIC/ART, F-ACT Nederland, de Nederlandse ggz (Waardenetwerk zorg en veiligheid), Platform IHT, V&VN, NVvP, CCAF en Akwa GGZ (GGZ netwerken).
MIND maakt ook deel uit van de commissie die het jaarlijks congres Voorkomen verplichte zorg organiseert. Tijdens het congres 2024 verzorgden leden van de 'MIND Werkgroep dwang en drang’, een indrukwekkende workshop met 100 deelnemers over het uitbannen van separatie in de ggz. Lees meer hierover in het nieuwsbericht: Terugblik op congres ‘Voorkomen van verplichte zorg’.

Voor de opening van het congres in 2023 heeft Daisy Veenstra, psycholoog en liedjesschrijver, een rap gemaakt:

MIND werkgroep Dwang en drang 
Cliënten en naasten vanuit de MIND achterban zijn klankbord: zij denken en werken mee in het voor elkaar krijgen van een betere rechtspositie van cliënten en naasten in Wvggz en alle projecten daaromheen, zoals Projectplan Eigen regie (start 2024) o.l.v. projectleider MIND i.s.m. Stichting PVP (Patiëntenvertrouwenspersonen in de ggz).

Lees het interview met Hans Mollen, van cliëntenraad GGZ Eindhoven (GGzE), lid van de MIND Kamer cliëntenraden en de MIND werkgroep Dwang en drang.

Stuurgroep Optimalisering Uitvoering (OU)
Deelnemende partners zijn ministerie van VWS, ministerie van J&V, dNggz, NVvP, VPAN, Politie, OM, Rechtspraak, VNG, Stichting PVP, LS FVP en MIND.  

Ketencoördinatieteam Wvggz (KCT) - 2020 tot en met 2022
Het doel van het Ketencoördinatieteam (KCT) was het monitoren van de uitvoering van de Wvggz. Daarnaast ondersteunde het KCT de ketenpartners bij het optimaliseren van de uitvoerbaarheid van de Wvggz en het ontwikkelen van informatieproducten. MIND was als lid o.a. trekker van informatieproducten voor cliënten en hun naasten, zoals Eigen plan van aanpak, cliëntenfolders, etc. 
Overige informatieproducten van voormalig KCT zijn te vinden op www.dwangindezorg.nl.

De politieke tijdlijn voor de Wvggz en Wzd is als volgt:

• Beantwoording minister Helder op de Kamervragen: Antwoorden op Kamervragen over wetsevaluatie Wvggz en Wzd: 22 mei 2023
• Reactie MIND op beleidsreactie minister aan schriftelijk overleg vaste Kamercommissie VWS: Rechtsbescherming voor ggz-patiënten met gedwongen zorg moet beter: 4 april 2023
• Beleidsreactie minister: Kamerbrief over beleidsreactie evaluatie van de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg en de Wet zorg en dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte cliënten: 23 maart 2023
• Reactie MIND en Position paper: Wetsevaluatie Wvggz: rechtsbescherming bij verplichte zorg moet voortdurend bewaakt: 21 december 2022
• Eerste evaluatie Wet verplichte ggz en Wet zorg en dwang door ZonMw: 20 oktober 2022
• Wetsevaluatie van de Wvggz en Wzd: deadline 31 december 2021 
• Aanbieding tweede wetsvoorstel aan de Tweede Kamer met voorstellen voor verdere aanscherping van de uitvoerbaarheid van de Wvggz en de Wzd: december 2020
• Internetconsultatie over de reparatiewet Wvggz en Wzd: deadline 7 juli 2020
• Vragen gesteld door Kamerleden ter voorbereiding op Kamerdebat: 10 juni 2020
• Kamerbrief over de implementatie van de Wvggz aan de Tweede Kamer. Zie ook het nieuwsbericht: begin juni 2020
• Aanbieding spoedreparatievoorstel aan de Tweede Kamer: mei 2020

Deze pagina wordt continu aangevuld op basis van nieuwe ontwikkelingen. In geval van vragen kun je terecht bij MIND Beleidsadviseur Danielle Budel: danielle.budel@wijzijnmind.nl.