‘Tasergebruik nieuw dieptepunt in psychiatrie’
Een nieuw dieptepunt in het toepassen van dwang. Ontoelaatbaar. Onmenselijk. Zo omschrijven cliënten- en familieorganisaties in de GGZ het gebruik van een taserwapen tegen iemand in een separeercel van Bavo Europoort. Zij eisen dat de politie de wapens voortaan thuis laat en er nooit meer mensen getaserd worden die zijn opgenomen in een psychiatrische instelling. “Deze mensen hebben zorg nodig in plaats van isolement en tasers. Waarom heeft niemand gezegd: dit kan niet?”
Bert Stavenuiter kan er niet over uit. Hij is directeur van Ypsilon en woordvoerder van MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid. De afgelopen periode had zijn organisatie contact met Amnesty International over het voorval van 17 juli. Maar in plaats van antwoorden komen er alleen maar vragen bij, constateerden ze. Wat was er zó beangstigend dat de politie werd ingeroepen? Want de persoon in kwestie zát toch al in de isoleer? Waarom niet gewoon de deur dichthouden? Stavenuiter: “Dwangmedicatie, separeren, politie-interventie, inzet van taser – dat is dwang op dwang op dwang op dwang bij mensen in een toch al kwetsbare positie. Daar kan je als professional in de GGZ toch nooit akkoord mee gaan?”
Toch sluit geen van de betrokkenen herhaling van het voorval uit. Want het blijft onduidelijk in welke gevallen de politie mag worden opgeroepen en wie het dan voor het zeggen heeft. “Ik krijg de indruk dat men binnen de instelling zelf overvallen was door hoe de politie is opgetreden. Maar zes weken later ligt er nog altijd geen degelijke rapportage over wat zich heeft voorgedaan, laat staan dat er is geëvalueerd. Dat is toch het eerste wat je doet als je weet dat er met tasergebruik wordt proefgedraaid, lijkt me.”
Het incident vindt plaats terwijl steeds meer instellingen dwang afzweren. Een jaar terug nog tekenden 12 psychiatrische instellingen het Dolhuys Manifest. Daarin verklaarden ze dat de separeercel uiterlijk op 1 januari 2020 als ‘museumstuk’ kan worden bijgezet. Separeren wordt gebruikt uit onmacht en ervaren als straf”, aldus de ondertekenaars.
De psychiatrie weet steeds beter hoe ze dwangtoepassingen als opsluiting kan voorkomen. Er zijn voldoende alternatieven, zoals de High & Intensive Care (HIC) waarbij iemand een-op-een behandeling krijgt in zijn eigen ruimte of in een speciale Intensive Care Unit. Maar of er daadwerkelijk minder wordt gesepareerd is niet bekend: sinds enkele jaren zijn instellingen niet meer verplicht hiervan cijfers aan te leveren. Wel is het aantal onvrijwillige opnames tussen 2002 en 2015 bijna verdubbeld van 12.612 naar 24.338, constateerde een groep hoogleraren en onderzoekers samen met MIND in een brief aan de Tweede Kamer. Ypsilon en MIND pleiten voor verbetering van registratie van dwangtoepassingen en een onafhankelijke rol van de Inspectie voor de Gezondheidszorg.
