Regionale doorzettingsmacht voor mensen die vastlopen in de ggz

Vanaf 1 mei is er een regionale doorzettingsmacht (RDM) voor mensen die vastlopen in hun zoektocht naar een passende ggz-behandeling. De cliënt die een RDM-traject volgt kan zich laten bijstaan door een onafhankelijke cliëntondersteuner. MIND heeft zich jarenlang hard gemaakt voor een regionale doorzettingsmacht. Dat die er nu is, is een belangrijke stap vooruit. De RDM zal zich echter in de praktijk nog moeten waarmaken. Belangrijk is om het instrument zorgvuldig te gebruiken, te benutten voor mensen die anders echt geen oplossing vinden en om teleurstellingen te voorkómen. Goede samenwerking tussen regionale en landelijke partners is noodzakelijk.
 

We kennen bijna allemaal de schrijnende voorbeelden van mensen met ernstige psychische problemen die nergens een passende behandeling kunnen vinden. Er is nergens plek voor hen, ze zijn ‘te complex’, ze vallen onder exclusiecriteria; ze worden verwezen van het kastje naar de muur en weer terug. Voor deze groep mensen is de regionale doorzettingsmacht (RDM) bedoeld. De RDM is een escalatiemodel dat er voor moet zorgen dat instanties niet eindeloos naar elkaar kunnen blijven wijzen, maar dat één partij verantwoordelijk wordt om een passende behandeling te bieden. Hoe de RDM precies werkt staat in een aparte handreiking.
 

MIND heeft zich jarenlang ingezet voor een regionale doorzettingsmacht. We zijn verheugd dat die er nu is. De RDM heeft een aantal belangrijke voordelen:

• Instanties kunnen zich niet achter elkaar blijven verschuilen. Als zij er niet uitkomen, wordt er geëscaleerd. Uiteindelijk kan een zaak zelfs terecht komen bij de minister die dan een knoop doorhakt.
• Aanmeldingen voor een RDM-traject hoeven niet alleen vanuit de ggz te komen. Een zorgverzekeraar, een verwijzer (huisarts) of een cliëntondersteuner kan iemand ook aanmelden. Gemeenten kunnen iemand verwijzen naar een cliëntondersteuner als ze denken dat iemand voor een RDM-traject in aanmerking komt.
• Iedere cliënt in een RDM-traject kan zich laten bijstaan door een onafhankelijk cliëntondersteuner. Die cliëntondersteuner heeft zelfs de bevoegdheid om te escaleren als een zaak te lang blijft liggen.

Het probleem van mensen die in de ggz buiten de boot vallen bestaat al lang. Er zijn eerder andere oplossingen aangedragen die niet bleken te werken of alleen voor een beperkte groep. Of de RDM een succes wordt, moet in de praktijk blijken. Er zijn ook nog diverse onzekerheden rondom de RDM:

• Elke regio moet afspraken maken hoe zij de RDM precies organiseren en zij moeten een contactpersoon aanwijzen waar cliënten kunnen worden aangemeld. We weten nog niet hoe ver alle regio’s daarmee zijn. De landelijke stuurgroep toegankelijkheid en wachttijden monitort dit en brengt voor komende zomer in kaart hoe ver elke regio is.
• Niet overal is al goede cliëntondersteuning beschikbaar die een cliënt kan bijstaan in een RDM-traject. Ook hier zal de landelijke stuurgroep de stand van zaken voor de zomer in kaart brengen. We komen later in deze notitie terug op cliëntondersteuning bij RDM.
• Er is een reëel tekort aan behandelaren en behandelplekken voor met name zwaardere ggz-zorg. Dat tekort is niet in één keer opgelost. Toch zal de RDM minimaal duidelijk moeten maken waar de tekorten precies liggen en welke tussentijdse oplossingen nodig zijn.

Het is nog onduidelijk wie zich gaan aanmelden voor de RDM en of de aanmeldingen passen binnen de doelgroep voor de RDM. In de handreiking RDM staan criteria voor de doelgroep.

Het is van groot belang dat mensen met die zorgvragen zich (laten) aanmelden waar de RDM voor bedoeld is. Belangrijke criteria voor de RDM zijn:

• Het gaat specifiek om Zvw-gefinancierde ggz-behandeling. Er moet dus primair sprake zijn van een behandelvraag (curatieve ggz) die niet passend beantwoord wordt. (NB: het is wel de bedoeling dat in een RDM-traject de gehele context wordt meegenomen en dat er ook oog is voor hulp buiten de curatieve ggz die kan bijdragen aan een oplossing.)
• Het is niet gelukt om langs reguliere weg een passende behandeling te vinden. Met de reguliere weg wordt met name bedoeld: de inzet van verwijzers, zoals de huisarts, en van de zorgbemiddelaars van de zorgverzekering. Je moet dus eerst langs een verwijzer en de zorgbemiddelaar, voordat je je bij de RDM kunt (laten) aanmelden.
• Het RDM is niet de oplossing om de wachttijd voor een behandeling in te korten. Maar als je geweigerd wordt voor wachtlijsten of na wachttijd alsnog wordt afgewezen, kun je wel in aanmerking komen voor een RDM-traject.

Ben je niet zeker of je in aanmerking komt voor een RDM-traject? Kijk naar de vragen en antwoorden over RDM (link) of neem contact op met een onafhankelijk cliëntondersteuner, de contactpersoon RDM in jouw regio of het Nationale Zorgnummer.

Een belangrijk element van de RDM is de onafhankelijke cliëntondersteuner die cliënten kan bijstaan in een RDM-traject. Bijzonder is de bevoegdheid van de cliëntondersteuner om te escaleren op het moment dat een zaak te lang blijft liggen op een bepaalde trede van de RDM. De rol van de cliëntondersteuner staat kort omschreven in de Handreiking RDM en zal nog verder uitgewerkt worden in een aparte handreiking Cliëntondersteuning bij RDM. In die handreiking zullen precieze taken en functieprofiel van de cliëntondersteuner bij RDM worden opgenomen.
 
Helaas zijn op dit moment niet in alle gemeenten en regio’s cliëntondersteuners beschikbaar om de specifieke taken bij RDM uit te voeren. MIND zet zich in om die situatie te verbeteren door hier meer bekendheid aan te geven en kennis te delen. In april heeft de landelijke stuurgroep toegankelijkheid en wachttijden ggz twee webinars over RDM georganiseerd, MIND pleit voor nog meer leerbijeenkomsten over cliëntondersteuning en RDM. Verder start binnenkort een pilot met cliëntondersteuning bij RDM. De ervaringen in die pilot zullen gedeeld worden met anderen gemeenten en aanbieders die actief zijn of willen worden op het gebied van cliëntondersteuning en RDM.
 

Voor meer informatie over RDM en cliëntondersteuning kun je terecht bij Fred Balhuizen (fred.balhuizen@wijzijnmind.nl) of Nic Vos de Wael (nic.vosdewael@wijzijnmind.nl). Zij ontvangen ook graag signalen en ervaringen uit de praktijk.