Betere toegang interventies nodig om leefstijl te verbeteren

Interventies voor een gezonde leefstijl sluiten vaak nog onvoldoende aan bij de behoefte van (ggz-)cliënten en naasten. En ze zijn onvoldoende toegankelijk. Dit blijkt uit verkennend onderzoek door MIND naar de wensen en ervaringen van cliënten en naasten. MIND roept op om nu echt een slag te maken met preventie en gezonde leefstijl binnen én buiten de zorg. Daarvoor zijn meer financiële middelen nodig om effectieve interventies blijvend te kunnen vergoeden. En moet nauwer worden samengewerkt met de mensen om wie het gaat.

Uit ons onderzoek blijkt dat veel leefstijlinterventies nog onvoldoende toegankelijk zijn voor mensen die ze nodig hebben. Ze zijn te duur, niet beschikbaar of onvoldoende toegespitst op de doelgroep. Denk hierbij aan interventies als de Gecombineerde Leefstijlinterventie gericht op overgewicht (GLI), de Gecombineerde Ondersteuning voor Ambulante Leefstijlinterventies (GOAL), diëtiek, fysiotherapie, maar ook vaktherapieën en body-mind interventies. Financiële drempels moeten worden weggenomen door interventies in het basispakket op te nemen of collectief beschikbaar te stellen in het sociaal domein.

De deelnemers aan het onderzoek ervaren het belang van leefstijlfactoren zoals beweging, voeding en slaap. Zij vinden echter het aanbod aan interventies te klein en onvoldoende passend bij hun behoefte. Zo vragen zij meer aandacht voor de wisselwerking met medicatie en andere vormen van psychiatrische behandeling. Ook vinden de deelnemers het belangrijk dat interventies “motiveren en inspireren” om de leefstijlveranderingen door te voeren en vol te houden. Interventies waarbij het persoonlijk netwerk of peers betrokken zijn, hebben meer kans op succes. MIND roept op om bij uitbreiding en verbetering van het aanbod, de ervaringskennis van cliënten en naasten in te zetten. Daarnaast moeten mensen meer gewezen worden op het beschikbare aanbod.

De belangstelling voor leefstijl in de ggz groeit gelukkig. In de intramurale zorg zijn de afgelopen jaren goede stappen gezet, maar nog niet voldoende. Mensen met intramurale zorg vragen om meer begeleiding op het gebied van voeding, beweging en ontspanning. En ook bij de overgang van een klinische opname naar huis, is behoefte aan meer nazorg en begeleiding op het gebied van leefstijl.

Het onderzoek concludeert dat een cultuurverandering in de gehele samenleving nodig is om definitief de weg in te slaan naar meer mentale gezondheid, preventie en gezonde leefstijl. Het stimuleren van verandering en maatschappelijk debat zou op allerlei plekken plaats moeten vinden: binnen zorg- en brancheorganisaties en patiëntenverenigingen, tussen organisaties in de ggz en het sociaal domein, met maatschappelijke en wetenschappelijke organisaties en in de politiek. Gemeenten vervullen een sleutelrol in de beschikbaarheid en toegankelijkheid van voorzieningen voor dagbesteding, sport, beweging en cultuur. Zij krijgen momenteel nog onvoldoende middelen om die rol waar te maken. Om nieuwe, betere interventies te realiseren en de toegankelijkheid te bevorderen, is structurele financiering nodig. MIND vraagt aan het nieuwe kabinet om serieus werk te maken van een gezonde leefstijl en ‘mental health in all policies’. Uiteindelijk betaalt deze investering zichzelf dubbel en dwars terug.

Lees hier het MIND rapport Mentale gezondheid, preventie en leefstijl (2024)