Wlz Nieuwsbrief 29 maart 2021

Vanaf 2021 hebben ggz-cliënten toegang tot de Wet langdurige zorg (Wlz). De toegang geldt voor mensen met een blijvende behoefte aan permanent toezicht of 24 uurs zorg in de nabijheid. In het afgelopen jaar heeft MIND twee nieuwsbrieven uitgebracht over de ggz in de Wlz. Toen zaten we nog in de voorbereidingsfase. Inmiddels is voor veel ggz-cliënten Wlz-zorg een feit. Andere cliënten hebben al wel een aanvraag voor de Wlz ingediend, maar wachten nog op een besluit daarover. In deze nieuwsbrief geven we een overzicht van de stand van zaken. Voor meer informatie verwijzen we je naar Regelhulp: https://www.regelhulp.nl/ggz-naar-wlz/professionals


Vertraging in indicatiestelling en zorgtoewijzing
Het aantal aanvragen van ggz-cliënten voor de Wlz is veel groter dan vooraf was ingeschat. In 2020 hebben ruim 24.000 mensen een aanvraag bij het CIZ ingediend, in plaats van de verwachte 16.000. Daar komt bij dat het merendeel van de aanvragen laat is ingediend, waardoor het CIZ steeds meer vertraging opliep in de indicatiestelling. De laatste aanvragen die in 2020 gedaan zijn, kunnen door het CIZ pas rond 1 mei 2021 worden afgehandeld. In de eerste maanden van het nieuwe jaar zijn opnieuw vele honderden aanvragen gedaan. Deze mensen zullen ook lang moeten wachten op een besluit van het CIZ.
Na een positief indicatiebesluit door het CIZ volgt de zorgtoewijzing door het zorgkantoor. Als iemand al verblijft in een instelling die ook Wlz-zorg aanbiedt is dat vooral een formaliteit. Anders kost dat meer tijd. Voor mensen die een persoonsgebonden budget willen, geldt dat het zorgkantoor eerst een gesprek met hen voert voordat het pgb wordt toegekend. Dit alles betekent dat het na indicatiestelling door het CIZ nog maximaal 13 weken kan duren voordat de Wlz-zorg uiteindelijk geregeld is.

Overgangsregeling en continuïteit van zorg
Het CIZ heeft alle mensen die nog geen indicatiebesluit ontvangen hebben een brief gestuurd met uitleg over de vertraging en over de continuïteit van zorg in de overgangsperiode. Uitgangspunt is dat bestaande zorg door blijft gaan totdat de zorgtoewijzing voor de Wlz heeft plaatsgevonden. Hierover zijn afspraken gemaakt met gemeenten, en ook met de sociale verzekeringsbank (SVB) voor budgethouders. Op de website van de overheid staat alle informatie over de overgangsregeling, ook over specifieke onderwerpen als pgb, eigen bijdragen, enzovoort. Zie: Toegang tot Wlz voor ggz-cliënten | Informatie langdurige zorg

Een deel van de Wlz-aanvragen bij het CIZ wordt afgewezen. Voor deze mensen is het goed te weten dat hun bestaande Wmo-indicatie automatisch verlengd is tot 1 juli 2021. Zij zullen wel tijdig een aanvraag moeten doen voor verlenging van de Wmo-ondersteuning na die datum. Hiervoor kunnen zij advies vragen bij een onafhankelijk cliëntondersteuner.

Mochten mensen toch vastlopen tijdens de overgangsperiode dan kunnen zij voor informatie en advies contact opnemen met het Juiste Loket, meldpunt@juisteloket.nl, 030-7897878.

Waarom is het aantal aanvragen voor de Wlz zo hoog?
Het is nog niet duidelijk waarom er zoveel meer Wlz-aanvragen zijn dan vooraf voorspeld was. Een deel van de extra aanvragen komt van mensen die niet beschermd wonen, maar thuis wonen met een pgb of met ambulante begeleiding vanuit de Wmo. Het feit dat de Wlz een zorggarantie geeft voor onbepaalde tijd speelt een belangrijke rol. Mensen die gebruik maken van de Wmo en/of de zorgverzekeringswet hebben die zekerheid niet. Uit de cijfers van het CIZ blijkt verder dat er grote verschillen tussen regio’s zijn in het aantal Wlz-aanvragen. Hier is nog niet echt een verklaring voor.

MIND heeft aangedrongen op nader onderzoek naar de achtergrond van het grote aantal Wlz-aanvragen. Het ministerie van VWS heeft inmiddels aangekondigd zo’n onderzoek in de eerste helft van 2021 te willen laten uitvoeren. De resultaten van dit onderzoek worden eind juli 2021 verwacht.
 
De cliëntenraad Leviaan en de overgang naar de Wlz
In het voorjaar van 2019 stuurde de cliëntenraad van Leviaan een brief naar staatssecretaris Blokhuis. De cliëntenraad had een aantal zorgpunten bij de overgang van een deel van beschermd wonen naar de Wlz en wilde dat cliëntenraden beter gehoord zouden worden. De brief werd door veel andere cliëntenraden ondersteund en had succes. De staatssecretaris financierde een aantal voorlichtingsactiviteiten van MIND en ging zelf in gesprek met cliënt-en familievertegenwoordigers. Inmiddels zijn we ongeveer twee jaar verder en is de ggz in de Wlz een feit. Tijd om terug te gaan naar de cliëntenraad van Leviaan en te vragen hoe zij de transitie naar de Wlz in de praktijk ervaren hebben.
Leviaan is een instelling voor beschermd wonen en begeleiding in Noord-Holland. Michael Klok is voorzitter van de cliëntenraad. Als het gaat over de overgang naar de Wlz kunnen we er niet omheen dat die juist plaatsvond tijdens de coronacrisis.

Michael: “We vinden het hartstikke jammer dat Corona roet in het eten heeft gegooid. We hadden gehoopt om verleden jaar nog een keer met de staatssecretaris in gesprek te kunnen en ook met de verschillende belangenbehartigers. Wat ons opviel is dat de medewerkers van de verschillende organisaties de mogelijk hadden om digitaal met elkaar contact te houden. Maar veel van onze cliënten zijn of niet digitaal vaardig, of hebben geen digitale toegang (geen computer, laptop, tablet of smartphone), of beiden. Hierdoor is er een grotere kloof ontstaan tussen cliënten en niet cliënten. Dit betekent ook dat onze cliënten minder eigen regie kunnen pakken bij het opzoeken van informatie en het afwegen daarvan.”

Hoe is de overgang naar de Wlz verder bij Leviaan gelopen?
Michael: “Bij Leviaan hebben we een team ingesteld van medewerkers die extra kennis hebben van de Wlz. Zij hebben de locaties ondersteund bij het inzichtelijk maken van informatie voor onze cliënten over de Wlz. Dit om de cliënten een overwogen besluit te kunnen laten nemen of zij een indicatie voor de Wlz wilden aanvragen. Verder hebben zij de collega’s geholpen met het invullen van de indicatieaanvraag zodat de informatie in de aanvraag volledig was. Hierdoor hoefde het CIZ niet na te bellen of op huisbezoek bij onze cliënten. De cliënten kregen, naast informatie over de Wlz, ook informatie over de mogelijkheid om een onafhankelijk cliëntondersteuner te bellen, mailen, of vragen om langs te komen. Ze hebben hier geen gebruik van gemaakt. Het meest opvallende vonden wij, naast het feit dat onze cliënten geen behoefte hadden aan onafhankelijke ondersteuning, dat de vertraging in de aanvragen bij de externe behandelaren lag. Vanwege de wet op de privacy moesten zaken heel zorgvuldig bekeken worden en kostte het delen van informatie veel tijd. Bij onze cliënten is het wel gelukt om alle procedures voor 2021 af te ronden, zodat zij  per 1 januari echt over konden naar de Wlz”

Is er door de Wlz veel veranderd voor bewoners van Leviaan? Voor mensen die nu in de Wlz zitten? En voor mensen die nog steeds in de Wmo zitten?
Michael: “Door de Wlz is er voor onze cliënten niets veranderd. Op de woonvormen waar een aantal cliënten een Wlz indicatie hebben gekregen zijn ook nog cliënten die onder de WMO blijven vallen. Zij kunnen allen op hun eigen plekje blijven wonen Het is alleen voor Leviaan anders geworden, in die zin dat de geldstroom via een andere ingang gaat.”

In de brief aan staatssecretaris Blokhuis vroegen jullie aandacht voor een aantal specifieke punten: keuzevrijheid van behandelaar; continuïteit van wonen; goede informatie en inspraak voor cliëntenraden. Zijn die punten goed genoeg opgepikt?
Michael: “De specifieke punten waar wij aandacht voor gevraagd hebben, zijn volgens ons geborgd. We hebben niet gehoord dat er mensen van huisarts/tandarts moesten wisselen. En ook hoefde niemand te verhuizen. De informatie werd door onze cliënten die in aanmerking kwamen voor de Wlz als goed ervaren. De inspraak is wat ons betreft nog een ondergeschoven kindje. Vanuit de zorgkantoren hebben wij tot nu toe helemaal niets gehoord. Dat is in onze ogen een gemiste kans, want onze cliënten zijn voor de Wlz een nieuwe doelgroep en wat ons betreft ook met specifieke behoeften en begeleidingsbehoeften.”

Als jullie nu opnieuw een brief naar de staatssecretaris zouden schrijven, waar zouden jullie dan aandacht voor vragen? 
“Wij zouden extra aandacht vragen voor de inspraak, ook zouden we het fijn vinden als we af en toe door leden van de Tweede Kamer bevraagd worden over hoe het met onze cliënten gaat en hoe de Wlz hierin meehelpt of juist niet. Ook zouden we vragen of de staatssecretaris een meer actieve rol zou willen spelen in het bij elkaar brengen van de verschillende partijen. Bijvoorbeeld: er is wel tijd, geld en ruimte ingebouwd voor regionale overleggen, maar niet om verschillende cliëntvertegenwoordigers in de regio bij elkaar te brengen.”
 
Eigen bijdragen
Voor Wlz-zorg geldt een eigen bijdrage. Voor mensen die verblijven in een instelling voor beschermd wonen wordt de eigen bijdrage in de Wlz op dezelfde manier berekend als in de Wmo. Voor hen verandert er financieel dus weinig. Dat is anders voor mensen die zelfstandig wonen en hun eigen huur betalen. Iemand die in de Wmo bijvoorbeeld een abonnementstarief van 19 euro per maand betaalde, gaat in de Wlz een inkomens- en vermogensafhankelijke eigen bijdrage betalen. En die kan zomaar een stuk hoger zijn.
Het is dus belangrijk dat je als cliënt hierover goed geïnformeerd bent. Daarvoor is een factsheet beschikbaar met informatie over de eigen bijdrage voor de Wlz. Ook is het mogelijk om met een rekenhulp een proefberekening te maken van de eigen bijdrage. Beide zaken zijn te vinden op https://www.informatielangdurigezorg.nl/ggz-naar-Wlz/clienten-en-naasten/eigen-bijdrage. Verder heeft het CAK op www.hetcak.nl/ggzwonen de meest gestelde vragen (en antwoorden) op een rij gezet over de overgang van beschermd wonen in de Wmo naar GGZ Wonen in de Wlz.
 
Het CAK int de eigen bijdragen. Het is belangrijk dat het CAK tijdig geïnformeerd wordt als iemand de overstap naar de Wlz maakt. Anders bestaat het risico van stapelfacturen, waarbij mensen in één keer eigen bijdragen over meerdere maanden moeten betalen. Zorgaanbieders en zorgkantoren zijn verantwoordelijk voor het tijdig aanleveren van gegevens bij het CAK.
 
Behandeling ook in 2022 vanuit de zorgverzekeringswet
De ggz-behandeling voor Wlz-cliënten wordt voorlopig nog uit de zorgverzekeringswet bekostigd voor zover zij niet verblijven in een instelling waar de behandeling onderdeel is van het totale zorgpakket. Dat was al afgesproken voor 2021, maar geldt nu ook voor 2022. Hoe het daarna verder gaat, is nog onbekend. Het kabinet heroverweegt de positie van behandeling voor de gehele Wlz.
Wat betekent dit nu voor cliënten? Het goede nieuws is dat iedereen bij zijn of haar eigen behandelaar kan blijven of zelf op zoek kan gaan naar een nieuwe behandelaar. Er is dus veel keuzevrijheid. Daartegenover staat dat er nu misschien minder ruimte is voor vernieuwing van het behandelaanbod en meer integratie van behandeling en begeleiding. Die ruimte leek in de Wlz groter dan in de Zorgverzekeringswet waar strenge regels gelden over wat wel en niet vergoed mag worden. De woonzorgaanbieder in de Wlz blijft wel verantwoordelijk voor samenhang tussen behandeling en begeleiding, maar de vraag is of dat lukt, nu de financiering gescheiden blijft.
Heb je signalen over hoe het in de praktijk gaat met behandeling voor Wlz-cliënten, laat het weten. Zowel positieve als negatieve ervaringen zijn welkom bij Nic Vos de Wael, nic.vosdewael@wijzijnmind.nl.
 
Radicale vernieuwing langdurige ggz
LOC is in januari 2021 gestart met een beweging radicale vernieuwing in de langdurige ggz. Het doel van de beweging is perspectief te bieden aan mensen die langdurig aangewezen zijn op zorg uit de ggz en de mens centraal te stellen. Inmiddels nemen diverse instellingen voor ggz en beschermd wonen deel aan deze beweging. De radicale vernieuwing heeft een eigen website: www.rvggz.nl.
 
Openstelling Wlz voor ggz-jongeren niet vóór 2023
Het is nog steeds het doel om ook jongeren met psychische problemen onder de 18 jaar toegang te geven tot de Wlz, als zij blijvend 24 uur zorg in de nabijheid nodig hebben. Dat heeft het kabinet in december 2020 opnieuw laten weten. Maar het kabinet neemt wel de tijd. De openstelling van de Wlz voor ggz-jongeren zal ‘op z’n vroegst op 1 januari 2023’ plaatsvinden. MIND heeft er steeds op aangedrongen om dit zo snel mogelijk te regelen. Later dan 1 januari 2023 mag het beslist niet worden.
Het gaat naar verwachting om 300 – 800 jongeren met zware en blijvende psychische problematiek. Zij krijgen nu zorg vanuit gemeenten op basis van de jeugdwet. Los van de vraag of het jeugdwet of Wlz moet zijn, kampt de jeugd-ggz met lange wachtlijsten en is er een groot gebrek aan passend zorgaanbod. Dat probleem kan niet tot 2023 wachten op een oplossing. Zie: https://mindplatform.nl/thema/directe-actie-voor-jeugd-ggz-nodig