Onderzoeksrapport: Samen kwaliteit van leven in de instelling verbeteren
MIND en het programma Zorg Verandert deden onderzoek naar kwaliteit van leven in een instelling. Wat vinden mensen belangrijk die langdurig in een instelling wonen? En hoe oefenen ze invloed uit op het kwaliteitsbeleid van de organisatie?
De mogelijkheden die bewoners- en familieraden hebben om de kwaliteit te verbeteren, blijven nog te vaak onbenut. Een rechtstreekse dialoog met alle betrokkenen leidt meteen tot praktische en passende oplossingen.
MIND inventariseerde onder bewoners en naasten hoe het thema kwaliteit van leven in de instelling aan de orde komt en organiseerde dialogen met bewoners, naasten en medewerkers van instellingen. De 606 deelnemers kwamen uit 128 instellingen voor langdurige zorg in de ggz, verslavingszorg of beschermd wonen en uit 67 woonvormen voor mensen met een verstandelijke of meervoudige beperking of niet aangeboren hersenletsel.
Kwaliteit betekent voor veel bewoners hetzelfde
Hoewel kwaliteit voor iedereen iets anders kan betekenen, is de bejegening door begeleiders en hulpverleners voor driekwart van de bewoners en naasten het belangrijkste punt. Hierbij gaat het om aandacht en om gehoord worden. Maar ook om respect en vertrouwen in eigen regie. Verder vinden veel mensen zinvolle dagbesteding en veiligheid van belang.
Cliëntenraden kunnen meer regie pakken
Bewoners- of cliëntenraden hebben formeel medezeggenschap bij besluiten van het bestuur van de zorginstelling. Zij hebben vooral een adviserende rol. In de praktijk bespreekt bijna de helft van de cliëntenraden (48%) kwaliteit van leven met de instellingsbestuurders. Familie- of verwantenraden doen dat minder vaak (36%). Zowel bewoners als naasten zijn van mening dat kwaliteit in de medezeggenschapsraden meer aandacht verdient. De begeleiders en zorgverleners praten het vaakst een-op-een met bewoners over kwaliteit van leven (58%).
Dialogen tussen bewoners, naasten en medewerkers inspireren
Tijdens de dialogen van het programma Zorg Verandert over wat kwaliteit in je eigen leven betekent, spraken bewoners, naasten, begeleiders en hulpverleners samen openhartig over dezelfde vragen: ‘Wat is voor jou een goed leven?’ en ‘Hoe wil jij wonen?’
Het valt op dat mensen die elkaar al langer kennen eigenlijk weinig echt van elkaar weten. Doordat iedereen ruimte en tijd krijgt om zijn wensen te uiten, groeit het bewustzijn dat ieder mens kwaliteiten en beperkingen heeft. Ook groeit het vertrouwen: bewoners vertrouwen meer op hun eigen inzichten, naasten vertrouwen meer op hun rol en medewerkers vertrouwen meer op samenwerking. De dialogen leiden ertoe dat deelnemers samen zoeken naar oplossingen en daaraan bijdragen vanuit eigen kracht en talenten.
Een nieuwe impuls voor kwaliteit
In de nieuwe Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen krijgen cliëntenraden instemmingsrecht voor onderwerpen die de dagelijkse leefomgeving van cliënten raken. Denk daarbij bijvoorbeeld aan veiligheid, hygiëne, recreatiemogelijkheden en het opstellen van het zorgplan. Voorheen was er alleen verzwaard adviesrecht. Met de gewijzigde wet kan het kwaliteitsbeleid ook aandacht krijgen dichtbij de woon- en leefsituatie van bewoners, op locatieniveau. Daarnaast leiden de dialogen tussen bewoners, naasten, begeleiders en hulpverleners tot passende oplossingen in het dagelijks leven. Dialogen geven zo een directe impuls aan het verbeteren van kwaliteit van leven.
