Ixta Noa
Binnen het programma ‘Herstel Dichtbij - Samen voor Mentale Gezondheid’ werken 30 zelfregie- en herstelorganisaties aan hun ontwikkeling. Deze organisaties bieden ondersteuning, ontmoeting en hulp in buurt, voor en door mensen met een psychische kwetsbaarheid. Vanaf september 2023 zetten we steeds een organisatie in de schijnwerpers. Deze keer is dat Ixta Noa, actief sinds 1995 in Zutphen, Nijmegen, Harderwijk, Enschede, Groningen, Westerkwartier, het Hogeland, Leeuwarden en de regiogemeenten Noord Veluwe, Hengelo, Rijk van Nijmegen en Rivierenland. We interviewden Marleen van Klingeren, aanjager van nieuwe, werk overstijgende projecten.
“We werken vooral via zogenaamde ‘Praktijkhuizen’; dit zijn herstelcentra op centrale plekken in de gemeenten waarin we actief zijn”, vertelt Marleen. “Het begon in 1995, toen iemand naast de behandeling van haar eetstoornis een zelfhulpgroep met lotgenoten startte. Zij merkte dat de behandeling wel werkte voor herstel van haar gewicht, maar dat er op het vlak van maatschappelijk en persoonlijk herstel nog een wereld te winnen viel. De ervaring van anderen inspireerde tot verandering bij haarzelf, zo ondervond zij. De zelfhulpgroep leidde tot meer herstelgerichte activiteiten, waarna in 2003 ons eerste Praktijkhuis in Zutphen opende. In de loop der tijd is de doelgroep verbreed naar mensen met allerlei sociaal-emotionele en psychische kwetsbaarheden en hebben wij onze naam veranderd naar Ixta Noa, wat zoveel betekent als ‘Ik sta nieuw’.
Logeren en opladen
Bij Ixta Noa werken we vanuit ervaringsdeskundigheid. Alle medewerkers en vrijwilligers bij Ixta Noa hebben psychische ontwrichting meegemaakt en zetten hun ervaringen in om anderen te inspireren op hun weg naar herstel. Onze Praktijkhuizen bieden, naast laagdrempelige inloop en individuele begeleiding, een scala aan herstelgerichte activiteiten, groepen, trainingen en cursussen. Vier van onze Praktijkhuizen beschikken ook over een respijtfunctie. Je kunt daar kortdurend (maximaal 14 nachten aaneengesloten) bij ons logeren voor het hervinden van stabiliteit, om op te laden en om mogelijke inzet van intensievere zorg te voorkomen. Naast hun werk in de Praktijkhuizen werken onze mensen ook in de ggz, in (of met) sociale wijkteams in de steden waar we aanwezig zijn en samen met gemeenten en andere organisaties aan het ontwikkelen van herstel ondersteunend beleid. Wij bieden een omgeving die ruimte geeft aan sociale steun en oefening. Die context maakt dat mensen als het ware vanzelf gaan ‘bewegen’ en elkaar gaan ondersteunen bij zingeving, herstel en mee (kunnen) doen. Doordat iedereen bij Ixta Noa psychische en/of sociale kwetsbaarheden heeft (gehad) en praat vanuit eigen ervaringskennis, voelen mensen bij ons herkenning en erkenning. Ixta Noa’s motto is dan ook: ‘Ixta Noa verandert jezelf’.”
‘Een hele mooie nieuwe’
Een deelnemer vertelde eens aan een van onze ervaringsdeskundigen dat hij ‘nooit meer de oude werd’, waarop de ervaringsdeskundige aangaf dat hij deze gedachte herkende: ‘Nooit meer de oude’ zei hij, ‘maar wel een hele mooie nieuwe, dat is mijn ervaring’. Die gedachte gaf onze deelnemer naar eigen zeggen heel veel kracht. In Nijmegen vertelde een respijtgast: ‘Ik ben heel hartelijk ontvangen. Het moment dat ik hier binnenkwam, had ik heel veel angst. Ik ben nog nooit zo goed behandeld als hier, de liefde die ik kreeg was een ontzettend warme deken. Ixta Noa heeft heel veel voor mij betekend. Het verschil tussen opgeven en doorgaan. Ik heb hier van alles geleerd en zal altijd dankbaar zijn voor de ervaring en de rust. Het respijt is goed verzorgd en rustgevend.’
Vernieuwen en professionaliseren
In onze opleiding leert men om de opgedane ervaring in te zetten om anderen bij hun herstel te helpen. Wij leiden al jarenlang ervaringsdeskundigen op en hebben in de basis een mooie opleidingsroute voor kwalitatief goed opgeleide vrijwilligers. Maar we beschikten over onvoldoende middelen, met name tijd en geld, om onze opleiding doorlopend actueel te houden en te vernieuwen. Wij hadden met enige regelmaat te kampen met ‘achterstallig onderhoud’ en vaak met meer ambitie dan we qua snelheid van het ontwikkelen waar konden maken. Het programma Herstel Dichtbij heeft ons onder andere in staat gesteld de opleiding kwalitatief nog beter te maken om daarmee nog beter toegeruste ervaringsdeskundige vrijwilligers dan wel ervaringsdeskundigen op te leiden en in te zetten. Daarnaast hebben we gebruik gemaakt van de roep en beweging om het beroep ervaringsdeskundige te professionaliseren. Veel Hogescholen zijn momenteel bezig met het uitrollen van een (Associate Degree - AD) opleiding tot Ervaringsdeskundige. We hebben een uitwisseling opgezet tussen onze ‘Praktijk’opleiding en de opleidingen van verschillende Hogescholen. Met als doel elkaar over en weer kwalitatief te voeden vanuit onze gezamenlijke praktijk- en theoretische kennis.
Leerzame uitwisseling van kennis
We hebben ook de kwalitatieve basis van onze huidige opleiding, onder andere met een nieuw leermanagementsysteem, door het programma Herstel Dichtbij kunnen verbeteren en optimaliseren. Inmiddels zijn er al ruim 1000 trainingen gevolgd met behulp van het nieuwe systeem. Bijvangst is dat we gemakkelijk nieuwe trainingen en modules kunnen maken en dat ook medewerkers veel gebruik maken van de in de landelijke bibliotheek aanwezige modules. En we hebben een ontzettend leuke en leerzame uitwisseling tussen onze ervaringsdeskundige vrijwilligers en verschillende docenten van de Hanze, Saxion en Windesheim. Dit jaar staan er vier gastlessen gepland en de voorbereidingen voor volgend jaar zijn in volle gang. De gastlessen vinden steeds op één van onze locaties plaats en worden gestreamd naar alle andere Praktijkhuizen. Steeds worden dus zo’n 150-200 vrijwilligers met nieuwe kennis verrijkt. Ik hoop dat er meer landelijk besef komt van de mogelijkheden die ons werk biedt. Meer contextgericht denken en werken, waarbij we mensen een situatie bieden die maakt dat men weer meer samen elkaar gaat helpen. Meer mogelijkheden voor het verrijken van de voorkant, zodat er aan de achterkant minder dure curatieve zorg nodig is. Ik ben erg trots op wat we met elkaar vanuit Herstel Dichtbij bereikt hebben. Samen met het Oranjefonds, MIND, IPW, de NVZH en alle deelnemers zijn we echt impact aan het creëren.”
