Opkomen voor de jeugd

Als lid van PLUSminus neemt Tineke Mollema deel aan de MIND expertcommissie Jeugd. Zij vindt dat er zo snel mogelijk passend hulp moet zijn voor jongeren die psychisch in de knel raken. Uit eigen ervaring weet Tineke: “Niet-passende hulp heeft zoveel invloed op je verdere leven. Veel schade kan voorkomen worden met snel passende zorg!”

In haar jeugd kreeg Tineke niet meteen de juiste hulp. De aanvankelijk gestelde diagnose depressie bleek bij een bipolaire stoornis te horen, waarbij perioden van depressie en manie zich afwisselen. Als je als jeugdige 18 jaar wordt, ga je automatisch door in de volwassenen ggz. Dit sluit dikwijls niet aan bij de leefwereld van een 18-jarige. Dit gold ook voor Tineke. Zij voelde zich onbegrepen in de behandelgroep voor volwassenen. De geboden hulp richtte zich vooral op medicatie innemen, doorgaan waar je mee bezig bent en aan de bel trekken als het misgaat. Dat ging een tijd goed: studie maatschappelijk werk afgerond, en actief voor de SP in de gemeenteraad. Totdat Tineke's stemmingen zich binnen 24 uur afwisselden (rapid cycling) en haar in crisis brachten.

Na een crisisopname tijdens de dagbehandeling groeide bij Tineke de acceptatie en het besef zelf iets te kunnen en moeten doen. Zij leerde omgaan met haar wisselingen in energie die haar stemmingen zo beïnvloedden. Voor Tineke betekent dit: keuzes maken in waar zij haar energie aan besteedt en rust inplannen na activiteiten die veel energie vragen.

Het duurde tien jaar om op dit keerpunt van acceptatie te komen. Een keerpunt: om aan zichzelf te werken, zelfinzicht te krijgen en nieuw gedrag aan te leren. Dit hielp Tineke enorm! Terugkijkend naar al het leed in de tien jaar hieraan voorafgaand, vertelt Tineke: “Op jonge leeftijd maak je keuzes en doe je ervaringen op die bepalend zijn voor de rest van je leven.” Dit besef sterkt Tineke in haar inzet bij PLUSminus en in de MIND werkgroep Jeugd.

Na haar diagnose werd Tineke al lid van PLUSminus. Pas na de crisisopname nam zij deel aan activiteiten, zoals landelijke dagen, lezingen en lotgenotengroepen. Vooral deelname aan de lotgenotengroep bleek voor Tineke heel waardevol. “De eerste keer dat ik deelnam, was ik verbaasd. We hadden meteen ècht contact met elkaar. We hadden lol en maakten grapjes over bipolariteit. Ik voelde me niet langer alleen.” Tineke kan het iedereen aanbevelen: “Het is nu veel in het nieuws: jongeren die zich alleen voelen met hun problemen. Die denken dat zij de enigen zijn. Maar als je naar de cijfers kijkt, is dat dus helemaal niet het geval.”

Het verenigingsleven zit bij Tineke in het bloed. Ze groeide op met idealisme: opkomen voor iemand die het moeilijk heeft, zich inzetten voor een betere wereld, mensen helpen. Haar oma was actief als gemeenteraadslid, haar moeder was wethouder, en ook zijzelf werd gemeenteraadslid. Opkomen voor de jeugd binnen de ggz was voor Tineke een logische stap. “Er is zoveel mis in de Jeugdzorg: grote bezuinigingen, grote wachtlijsten en vaak geen passende hulp.” Inmiddels zet zij haar ervaring alweer jaren in als coördinator PLUSminus Jongeren, als bestuurslid en als lid van de MIND Expertgroep Jeugd.

Cliëntenorganisaties (MIND en Ieder(in)), professionals (Samenwerkende Beroepsverenigingen Jeugd), aanbieders (Branches Gespecialiseerde Zorg voor Jeugd), de gemeenten (VNG) en het Rijk ondertekenden in juni 2023 de Hervormingsagenda Jeugd. De Hervormingsagenda Jeugd bevat een groot pakket afspraken om de jeugdzorg te verbeteren en financieel houdbaar te krijgen. De onderwerpen uit de Hervormingsagenda Jeugd hebben de leden van de expertcommissie Jeugd onderverdeeld. Tineke houdt zich bezig met de onderwerpen ‘toegang tot zorg en passende zorg’ en ‘de overgang van jeugd naar volwassenheid’.  

Ook al sluit Tineke aan vanuit haar eigen ervaring, toch wordt van haar enige afstand van de eigen problematiek gevraagd. Het is belangrijk om niet alleen vanuit de eigen ervaring te spreke,n maar ook vanuit de collectieve ervaringskennis. Dit wordt ook wel de weg van ervaringskennis naar ervaringsdeskundigheid genoemd. “Praten over jongeren gaat niet alleen over mijzelf destijds als jongere. Ook praten we niet alleen over bipolariteit, maar over alle psychische aandoeningen. Je moet dus een breder beeld hebben en een breder verhaal kunnen vertellen. Voor àlle jongeren die met jeugdzorg te maken krijgen!”

In 10 jaar is er veel verbeterd: inmiddels wordt het cliëntperspectief serieus genomen en actief opgezocht. Dat is merkbaar in de gesprekken. Tineke vertelt: “Er is een sfeer van actief luisteren en uitwisselen. Een beleidsbepaler heeft een andere positie dan degenen die de zorg ondergaan, en daarmee een ander perspectief. Om tot verbetering van zorg te komen, is het ook voor een beleidsbepaler belangrijk om het cliëntperspectief mee te nemen. Natuurlijk heb je soms een lange adem nodig: er is niet altijd direct resultaat. Ondanks de grote bezuinigingen is er wel de wil om samen te bouwen. Je input wordt serieus meegenomen in de afwegingen.”

Bij veel cliënten en naasten ontstaat er een wens om ‘iets’ met de eigen ervaring te doen. Dit kan op verschillende manieren. Volgens Tineke is lotgenotencontact een eerste stap: “In de lotgenotengroepen leer je praten over je aandoening, leer je te luisteren, en krijg je een breder beeld van de psychische aandoening.” PLUSminus organiseert lotgenotencontactgroepen door heel het land en je kunt eerst een aantal keren meedoen met activiteiten voordat je besluit lid te worden.

Wil je net zoals Tineke je ervaring inzetten voor het beïnvloeden van beleid? Dan is een mooie stap: lid worden van een cliënten- of naastenorganisatie of zitting nemen in bijvoorbeeld een cliënten- of naastenraad bij een ggz-instelling. Alleen als afgevaardigde vanuit deze groepen kun je deelnemen aan de werkgroepen en expertcommissies van MIND Platform, zie bijvoorbeeld deze recente vacature. Tineke geeft aan dat het belangrijk is dat je interesse hebt in ‘hoe het komt dat het gaat zoals het gaat’. En wat kunnen wij daar samen aan doen? Alleen alles afwijzen werkt niet. Door jezelf te verdiepen in de problematiek van jeugdzorg en op de hoogte te zijn van de actualiteiten, kun je goed adviseren.

In de serie 'Belangenbehartigers aan het woord' vertellen betrokkenen over belangenbehartiging bij MIND. Lees hier meer:

PLUSminus is dé vereniging van en voor mensen met een bipolaire aandoening en hun naasten. PLUSminus werkt aan een betere kwaliteit van leven, betere zorg en maakt zich sterk om het stigma op psychische kwetsbaarheid te bestrijden.