Wet verplichte ggz aangenomen: wat betekent dit?

De Tweede Kamer heeft op 14 februari 2017 ingestemd met de Wet verplichte ggz (Wvggz). MIND Landelijk Platform GGz heeft ervoor gestreden om de wet op bepaalde punten aan te passen, zodat hij beter aansluit bij iedereen die te maken heeft met psychische problemen. Wat gaat er veranderen als deze wet straks van kracht wordt?

Volgens de nieuwe wet besluit de rechter welke vorm van dwang mag worden toegepast, terwijl hij nu alleen beslist of iemand gedwongen mag worden opgenomen. Dat is voor MIND Landelijk Platform GGz een grote vooruitgang. Ook met de grotere rol van familie en cliënten zelf is MIND Landelijk Platform GGz heel tevreden. Familie krijgt voor het eerst een volwaardige juridische positie en ook de familievertrouwenspersoon krijgt een wettelijke status. Cliënten mogen een eigen plan van aanpak opstellen om verplichte zorg af te wenden.

Over andere onderdelen van de wet was MIND Landelijk Platform GGz juist zeer kritisch. Vooral door de observatiemaatregel zagen we dat de rechtsbescherming van de cliënt zeer gebrekkig werd. Na een intensief lobbytraject van MIND Landelijk Platform GGz is deze maatregel uit de wet gehaald. Het wordt dus niet mogelijk om mensen die verward overkomen drie dagen op te sluiten en te observeren.

Ook op andere elementen van de wet is MIND Landelijk Platform GGz kritisch. Zo kun je onder de oorspronkelijke wet (BOPZ) gedwongen opgenomen worden als je een gevaar vormt voor jezelf of voor een ander. Onder de nieuwe wet is dit veranderd naar een ‘ernstig nadeel’ vormen voor jezelf of voor een ander. MIND Landelijk Platform GGz vindt dat er sneller sprake is van een ‘ernstig nadeel’ dan een gevaar en is daarom bang dat mensen sneller gedwongen opgenomen gaan worden. Er is een motie aangenomen waarin staat dat er specifiek gemonitord wordt hoe de beleving en ervaringen van patiënten zich ontwikkelen. MIND Landelijk Platform GGz zal goed in de gaten houden hoe deze verandering in de praktijk gaat uitpakken.

Een rechter besluit uiteindelijk welke vorm van gedwongen zorg een cliënt nodig heeft. Hij laat zich hierdoor adviseren door een Geneesheer-Directeur en een Officier van Justitie. MIND Landelijk Platform GGz vindt dat de Geneesheer-Directeur niet onafhankelijk genoeg het advies formuleert. Hij is namelijk in dienst van de zorgaanbieder. Een Kamermeerderheid is voor het beter onderzoeken hoe de Officier van Justitie zijn rol in de praktijk moet gaan waarmaken. Hij heeft namelijk een actievere rol dan onder de oude BOPZ wet. Voordat de wet in werking gaat moet hier meer zicht op komen.

Familie krijgt door deze wet een expliciete rol in het signaleren en melden van tekortkomingen in de geestelijke gezondheidszorg. MIND Landelijk Platform GGz maakt zich wel zorgen over de belastbaarheid van familie zodra de wet is ingevoerd. Had een opname onder de BOPZ als neveneffect dat familie en naasten op adem konden komen, dat is met de komst van de Wvggz nog maar de vraag. Er zijn maatregelen en garanties nodig om ervoor te zorgen dat de naasten die rol ook kunnen spelen en er niet vervolgens zélf aan onderdoor zullen gaan.

De volgende stap is dat de Wvggz in de Eerste Kamer wordt behandeld. MIND Landelijk Platform GGz zal daar nogmaals kritische vragen laten stellen aan de minister over de rechtsbescherming van cliënten. Een meerderheid van de kamer heeft bovendien een motie aangenomen waarin staat dat de rechtsbescherming van de cliënt minimaal gelijk moet blijven, of moet worden vergroot. MIND Landelijk Platform GGz zal hier scherp op blijven toezien.