Steunpunt GGZ - Zelfregie en Herstel
Binnen het programma ‘Herstel Dichtbij- Samen voor Mentale Gezondheid’ werken 30 zelfregie- en herstelorganisaties aan hun ontwikkeling. Deze organisaties bieden ondersteuning, ontmoeting en hulp in de buurt, voor en door mensen met een psychische kwetsbaarheid. Vanaf september 2023 zetten we steeds een organisatie in de schijnwerpers. Deze keer is dat Steunpunt GGZ, al zo’n 25 jaar actief in Utrecht.
“We heten nu nog Steunpunt GGZ, maar dat gaat veranderen in ‘Steunpunt Zelfregie en Herstel’. Wij bieden een breed scala aan activiteiten, die per locatie verschillen”, vertelt Dineke Smit, directeur en wetenschappelijk onderzoeker. “In Utrecht bieden wij diverse groepsactiviteiten aan voor mensen met psychische en/of psychosociale problematiek en een migratieachtergrond. Hierbij moet je denken aan een mix van lotgenotencontact, gezondheidseducatie en empowerment. Daarnaast ondersteunen we mensen bij het vinden van hun weg in binnen zorg, Wmo en welzijn. Soms gaat dat om een eenvoudige vraag, bijvoorbeeld waar men hulp kan vinden. Andere keren gaat om gevallen waarbij er veel wederzijds onbegrip is tussen professionals en de inwoners. Een enkele keer gaat om het zeer ingrijpende situaties waarbij wij een sterk vermoeden hebben van (institutioneel) racisme.
In 2023 zijn we gestart met een maandelijkse Jongeren Empowerment Café met als doel laagdrempelig ervaringen te kunnen delen rondom mentale gezondheid. De ene maand wordt er een relevante film gekeken (met popcorn) en daarna nabesproken, de ander maand wordt bijvoorbeeld het spel Positieve Gezondheid gespeeld.”
Samen bereik je meer
Wij werken samen met de NS op Utrecht Centraal waar wij vanuit de Hulpkaart in gesprek gaan met mensen met onbegrepen gedrag en/of die duidelijk verwaarloosd zijn. Ook kunnen mensen op verschillende manier bij ons aan de slag met hun herstelverhaal. In Zeist hebben we in samenwerking met de huisartsenzorg, het sociaal team en GGZ4Zeist een Zelfregie en Herstel Plan ontwikkeld. Dit is als het ware de voorloper van het verkennend gesprek, waarbij niet alleen naar psychische klachten gekeken wordt, maar ook naar veerkracht en waar men zelf mee aan de slag wil en kan. Inzet van ervaringsdeskundigen is hierbij onmisbaar. Ook in De Bilt ontwikkelen we samen met huisartsenzorg, welzijn en sociaal team en collega-organisaties een passend jaarprogramma.
Het belangrijkste is dat mensen zich gezien en gehoord willen voelen. Het is belangrijk om een netwerk te hebben met mensen die jou – wanneer nodig – kunnen ondersteunen. Wij willen ook een plek zijn waar je op eigen tempo kunt groeien: van deelnemer tot vrijwilliger of co-trainer ervaringsdeskundigheid. Soms komen we inwoners tegen die vooral (of zelfs alleen) een oplossing voor hun probleem willen en het liefst een quick fix willen. Maar daar zijn we niet van.”
Menselijk contact en betrokkenheid
“Wij werden onlangs gebeld door de dierenbescherming met een verzoek om hulp. Zij hadden een vrijwilliger met verward gedrag en hadden zelf al alles geprobeerd zonder succes. Meneer was dakloos en verwaarloosd. Onze ervaringsdeskundige is er naartoe gegaan om de vrijwilliger verder te helpen, o.a. door een vertrouwensband op te bouwen. Oplossingen zijn lastig, menselijk en betrokken contact maakt het leven echter een stuk aangenamer, zo bleek al snel.
Ook bijzonder is onze nieuwe groep ‘Gouden Mannen’. Het betreft hier mannen van 45+ met een migratieachtergrond die te weinig (taal/digitale) vaardigheden hebben om zich in deze complexe samenleving staande te houden. Ook hun sociale netwerk is uiterst beperkt. Wij bieden hen een training van 60 weken aan. Elke woensdagmiddag is het hier een gezellige bende: er wordt samen gegeten, gelachen en hard gewerkt. Vorige week had één van de deelnemers voor de trainers een prachtig schilderij gemaakt, hij wilde graag iets terugdoen. Dat zijn mooie dingen.”
Handvatten om bruggen te slaan
Vanuit het Herstel Dichtbij Programma zijn wij diversiteit-sensitieve zelfregie en herstel aan het uitwerken. Elke cultuur gaat anders om met mentale gezondheid, zij ervaren psychisch lijden anders, geven er andere woorden en betekenis aan en ook de ondersteuning vraagt om een andere invalshoek. Het Handboek diversiteit-sensitieve zelfregie en herstel geeft uitleg over de verschillende culturen en handvatten hoe andere werkvormen kunnen helpen om bruggen tussen de verschillende culturen te kunnen slaan. We verzorgen nu regelmatig workshops en in 2024 gaan we ook andere zelfregie- en herstelorganisaties bijstaan in het ondersteunen van de mensen met een migratieachtergrond.
Als wetenschappelijk onderzoeker droom ik ervan dat er wetenschappelijk onderzoek gedaan gaat worden (door NVZH) naar de samenhang van de kernelementen van de zelfregie- en herstelorganisaties. Dus hoe hangen laagdrempelige toegang, een divers programma van herstelactiviteiten, inzet van ervaringsdeskundigen en een visie op zelfregie en herstel nu samen? Er is al heel veel kennis, maar die is beperkt opgeschreven zonder samenhang. Wat zou het mooi zijn als al deze verzamelde kennis op laagdrempelige wijze gedeeld kan worden met de nu startende zelfregie- en herstelorganisaties!”
