Prinsjesdag 2024: kabinet, laat (jeugd)ggz niet verder onder druk komen

Dinsdag 17 september verscheen op Prinsjesdag de Miljoenennota en jaarlijkse rijksbegrotingen. In de plannen en de bijlagen valt ons op dat extra geld, 30 miljoen, gereserveerd wordt voor het wegwerken van de wachtlijsten in de ggz. In Zorgvisie vertelt minister Agema dat dit besteed zal worden aan wachtlijstbemiddeling. MIND is heel benieuwd naar de uitwerking van dit plan en is daar graag bij betrokken. We zullen erop toezien dat het belang van de patiënt altijd voorop blijft staan en dat mensen de juiste hulp krijgen. Ander goed nieuws is dat de voorgestelde wet Bevorderen zorgcontractering (artikel 13 van de Zorgverzekeringswet) vervalt. MIND is verheugd dat na al onze inspanningen ongecontracteerde ggz vergoed blijft en mensen hierdoor het recht houden op vrij artsenkeuze. Een belangrijke ontwikkeling om zoveel mogelijk zorg te behouden en de wachtlijsten niet verder te laten oplopen. Maar er zijn ook nog zeker aandachtspunten; de urgentie lijkt nog niet op alle fronten duidelijk bij dit nieuwe kabinet. 

Samen met de Nederlandse ggz, NIP en NVvP hebben we dinsdag onze eerste reactie op de plannen gebundeld. Patiënten, naasten, psychologen, psychiaters en ggz-instellingen vinden het heel zorgelijk dat het nieuwe kabinet weinig tot geen aandacht heeft voor de grote uitdagingen in de geestelijke gezondheidszorg. Ondanks herhaalde oproepen van organisaties zoals MIND, de Nederlandse ggz, NVvP en NIP blijft de geestelijke gezondheidszorg onderbelicht. In de Troonrede is de mentale gezondheid niet genoemd en in het regeerprogramma staan geen concrete beleidsvoornemens. We zien geen impuls in preventie om mentale problemen te voorkomen.

MIND, de Nederlandse ggz, NVvP en NIP maken zich grote zorgen over de mentale gezondheid van jongeren. In de Troonrede worden jongeren niet eens genoemd. Vorig jaar had 1 op de 5 jongeren te maken met mentale problemen. Investeren in de mentale gezondheid van de jeugd is cruciaal om te voorkomen dat hun problemen escaleren, waarmee hun welzijn onnodig verslechtert en ze op latere leeftijd zwaardere zorg nodig hebben. Het is onbegrijpelijk dat het kabinet geen concrete plannen aankondigt voor deze groep.

Bovendien zien de patiënten, naasten, psychologen, psychiaters en ggz-instellingen met grote zorg dat er niet meer geld wordt uitgetrokken voor preventie, maar er juist op wordt bezuinigd. Kabinet-Schoof stelt in het regeerprogramma dat mentale gezondheid terug zal komen in een nog nader te bepalen ‘preventiestrategie’, maar de middelen lijken deze boodschap niet te ondersteunen en plannen zijn nog onuitgewerkt. Preventie is essentieel om te voorkomen dat steeds meer mensen een beroep moeten doen op de ggz. Door deze bezuinigingen neemt de druk op de geestelijke gezondheidszorg alleen maar verder toe, terwijl de vraag naar zorg en ondersteuning blijft groeien.

Het kabinet toont ook geen urgentie om de bijna 100.000 mensen die wachten op ggz-zorg te helpen. Het aanpakken van deze wachtlijsten zou een prioriteit moeten zijn, maar er is geen zicht op verbetering voor deze groep. Het waarborgen van voldoende behandelplekken en het behouden en opleiden van zorgpersoneel en het voorkomen van sluiting van hoog-specialistische zorg vinden wij nog niet terug in het regeerprogramma. Ook maakt het kabinet geen extra middelen vrij voor het oplossen van het personeelstekort, een urgent probleem dat de ggz het hardste treft van alle sectoren in Nederland. Hoewel er wordt gesproken over investeringen in technologie en AI om dit tekort aan te pakken, ontbreekt een daadwerkelijke financiële impuls. We zijn wel blij dat de minister twintig procent van de administratieve lasten wil terugdringen, zodat meer capaciteit vrijkomt om mensen te behandelen en hopen dat ze hierin slaagt.

De patiënt moet altijd centraal staan. De ggz-sector werkt zelf ook hard aan het verkorten van de wachttijden. Onder andere door het inzetten van digitale en hybride vormen van zorgverlening. Eind dit jaar kunnen mensen met mentale problemen in bijna alle regio’s een verkennend gesprek krijgen, waarin samen met hen wordt gekeken of ggz-zorg nodig is of dat andere hulp beter past. We roepen hierin op om dit altijd vanuit het patiëntperspectief te doen en ervaringskennis te betrekken. Hiermee hopen we te voorkomen dat mensen onnodig de ggz in stromen. Soms is bijvoorbeeld schuldhulpverlening of andere vormen van ondersteuning vanuit het sociaal domein meer passend. Voor deze aanpak is het echter cruciaal dat het sociaal domein voldoende gefinancierd wordt en blijft, evenals de huisvesting specifiek voor mensen die uitstromen uit de ggz.

Politieke steun is nodig om deze initiatieven te laten slagen. MIND, de Nederlandse ggz, NVvP en NIP roepen het kabinet op om te investeren in mentale gezondheid, zorgmedewerkers en een duurzaam zorgstelsel dat ruimte biedt voor innovatie en preventie. Voor de besprekingen van de Rijksbegrotingen in oktober zullen we nader reageren op alle Rijksbegrotingen en de Tweede Kamer van input voorzien.

Link naar de Miljoenennota en Rijksbegrotingen: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/prinsjesdag/miljoenennota-en-andere-officiele-stukken