Interview Margriet Paalvast en Joke van der Meulen
Project in de Spotlights: MIND Expert Center en Ervaringskennisplein
Binnen MIND houdt de afdeling KIO (Kennis, Innovatie en Onderzoek) zich bezig met een grote diversiteit aan projecten en samenwerkingen in programma’s. Al deze projecten dragen bij aan één of meerdere pijlers van MIND: Kwaliteit van Zorg, Kwaliteit van Leven en Preventie. Elke maand zetten we een project in de spotlights via een interview met de projectleider. Deze maand zijn dat maar liefst twee projectleiders: Margriet Paalvast van het MIND Expert Center en Joke van der Meulen van het Ervaringskennisplein. Omdat beide initiatieven zich bezighouden met de inzet van ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid, vroegen we de dames naar de verschillen, de overeenkomsten en het belang van beide initiatieven.
Inzet van ervaringsdeskundigheid versus online kennisdeling
Margriet: “Het MIND Expert Center (MEC) bemiddelt tussen organisaties die ervaringsdeskundigen zoeken en ervaringsdeskundigen - bij ons experts genoemd - die hun ervaringskennis willen inzetten. Onze experts worden dan gekoppeld aan vraagstukken en opdrachten die we binnenkrijgen, bijvoorbeeld om deel te nemen aan projecten, aan onderzoek of om gastlessen te geven. Mijn collega Dwayne Meijnckens bouwt al een aantal jaar aan het MIND Expert Center (MEC), samen met een team van collega’s en vrijwilligers. Ik ben vanaf 2023 actief bij het MEC, bouw daar mee aan het fundament en richt me vooral op de naamsbekendheid binnen onderwijsinstellingen en onderzoek. Dwayne en anderen beïnvloeden vervolgens op bestuurlijk en beleidsbepalend niveau o.a. onderwijsinstellingen. Door op verschillende niveaus het belang en de meerwaarde van ervaringskennis te promoten, hopen we een blijvende omslag te krijgen in het denken hierover. Hoe meer ervaringsdeskundigen worden ingezet op alle niveaus, hoe ‘vanzelfsprekender’ het wordt.”
‘Bibliotheek’
Joke: “Namens MIND ben ik samen met collega Jenny de Jeu betrokken bij het Ervaringskennisplein. (EKP) Het ervaringskennisplein is een project dat we samen met de Vereniging van Ervaringsdeskundigen, Valente en Movisie (en in het voortraject ook nog Werkplaats COMO) opgezet hebben. Binnen het project ben ik een van degenen die zich bezighoudt met de inhoud: Wat moet er geplaatst worden, hoe zorgen we dat het toegankelijk en vindbaar is en hoe zorgen we ervoor dat we neutraal blijven? Daarnaast ben ik projectleider van het deelproject Helpdesk. Het Ervaringskennisplein (https://ervaringskennisplein.nl/) is nu dé vindplaats van kennis over de inzet van ervaringskennis en -deskundigheid. Het idee ontstond een jaar of drie geleden. We zijn toen gestart met het project ‘Vliegende Brigade Ervaringsdeskundigheid’ . We wilden het benutten van ervaringskennis verder brengen en de kennis borgen. Dat was te groot voor het (tijdelijke) project 'Vliegende Brigade'. We hebben toen contact gezocht met Movisie en zo is het balletje gaan rollen. Nu staat er een online bibliotheek met een rijke collectie aan artikelen en rapporten over dit onderwerp om verder te verspreiden, te gebruiken en te borgen. Een bibliotheek die bedoeld is voor iedereen die vragen heeft over ervaringskennis en -deskundigheid. Over wat het is, hoe het ingezet kan worden en waar je dan aan moet denken als je dat wilt doen. Onderdeel van het Ervaringskennisplein is de Helpdesk, die je zou kunnen omschrijven als de bibliotheekmedewerker. Die kan je helpen bij het vinden van de informatie en vragen beantwoorden die je hebt over dit onderwerp.”
Margriet: “Het verschil tussen het MEC en het EKP zit ‘m dus vooral in twee dingen: bij het MIND Expert Center brengen we echt ‘matches’ tot stand en gaan er daadwerkelijk mensen op pad om hun ervaringskennis in te zetten in een gastles, via focusgroepen of andere sessies waarin ze meepraten over goede zorg en onderzoeksvragen. Dat kan overal zijn: ergens in een zorginstelling, bij een gemeente, een onderzoekscentrum of bij een onderwijsinstelling We gaan ook actief met deze organisaties in gesprek om te kijken hoe we ervaringsdeskundigheid daar kunnen inzetten. Het Ervaringskennisplein zit vooral op het online delen van informatie over het onderwerp ervaringsdeskundigheid.”
Joke: “Dat klopt inderdaad en het tweede verschil is dat het Ervaringskennisplein zich ook richt (of gaat richten) op sectoren buiten de ggz, dus we zijn er ook voor professionals die in hun werk te maken hebben met mensen met schuldenproblematiek, somatische aandoeningen, licht verstandelijke beperkingen, dakloosheid etc.”
Margriet: “We zijn dus duidelijk aanvullend op elkaar en kunnen elkaar goed versterken. Wij zien beide ervaringskennis als een gelijkwaardige bron van kennis, naast praktijk- of vakkennis en wetenschappelijke kennis. Nog te vaak worden lesprogramma’s, onderzoek of beleid ontwikkeld vanuit de wetenschappelijke en professionele kennisbronnen. Wij streven ernaar dat ervaringskennis uiteindelijk altijd als derde kennisbron wordt ingezet. En we zien bij het MIND Expert Center dat de wil er zeker wel is, want met grote regelmaat krijgen we verzoeken binnen om een ervaringsdeskundige in te zetten: in 2023 maar liefst zo’n 143 keer. Daarvan konden we 116 succesvol matchen. Het MEC behandelt deze aanvragen en maakt dan een passende match. Elke uitgevoerde opdracht wordt altijd even geëvalueerd met de opdrachtgever en de ervaringsdeskundige. Daar leren we allemaal weer van en het helpt om ons verder te ontwikkelen. Met dat doel organiseren we voor de experts ook trainingen en terugkomdagen.”
Einde aan de versnippering
Joke: “Het fijne en relevante aan het Ervaringskennisplein is dat het een centrale en toegankelijke vindplaats is. Het maakt daarmee een einde aan de versnippering van kennis over ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid. Het voorkomt ook dat het wiel steeds opnieuw uitgevonden moet worden. Dat is immers zonde van tijd en middelen. We hopen en verwachten dat we door deze basis op orde te hebben een volgende stap kunnen maken en ons nog verder kunnen doorontwikkelen. De ontwikkeling van het Ervaringskennisplein was en is soms ook taai. We staan uitgebreid stil bij vragen als: Waaraan moet een publicatie voldoen? Hoe beschrijven we de publicatie? Welke onderwerpen komen aan bod? En hoe zit het met de zoekstructuur? Deze zaken willen we echt op orde hebben vóórdat we verbreden. Het leidt vaak tot mooie gesprekken: Zijn we wel echt neutraal genoeg, of zit er stiekem een oordeel in de beschrijving? De lancering van het EKP is in twee delen gebeurd. Op de jaarlijkse Dag van de Ervaringsdeskundige 1 november 2023 is de Helpdesk gelanceerd. Een paar maanden later op 1 februari 2024 de rest van het Ervaringskennisplein. Dat heb ik zeker als mijlpaal ervaren. We zijn er nog niet maar we zijn wel vindbaar. We ontvangen veel complimenten uit het veld. Berichten die ons steunen in het idee dat dit echt hard nodig was. Ook ontvangen we veel verzoeken om in gesprek te gaan. Hoe kunnen we samenwerken? Kan ik zelf ook input leveren? Van dit aanbod gaan we zeker gebruik maken. Juist dit onderwerp moet je samen dragen.”
Lerend netwerk
Margriet: “Het is goed om te zien hoe ervaringskennis steeds meer op allerlei gebieden wordt ingezet. Onlangs mochten we met 5 experts het landelijke onderwijsaanbod van de NVvP onder de loep nemen. We bekeken hun online lesmateriaal en mochten dit van commentaar voorzien, vanuit cliënten en naastenperspectief. Zo’n samenwerking is heel fijn en gaan we zeker vaker doen. Maar tegelijkertijd is het gebied ook volop in ontwikkeling nog: er is nog regelmatig discussie over wat ervaringskennis nu precies is en de wat de kwaliteit ervan is of moet zijn. Daarom is het belangrijk dat beleidsmakers, coördinatoren bij onderwijsinstellingen of onderzoekers hun vragen kunnen stellen bij het EKP en dat ze vervolgens ook een passende ervaringsdeskundige kunnen vinden om mee samen te werken via het MEC. De kwaliteit van de geleverde diensten door onze ervaringsdeskundigen moet goed zijn, zoals dat ook opgaat voor andere bronnen van kennis. Daarom is het belangrijk dat onze MEC-ervaringsdeskundigen zich kunnen ontwikkelen via een lerend netwerk, waarin ze via onderlinge uitwisseling leren hoe ze hun ervaringskennis steeds beter naar voren kunnen brengen. Samen zetten we ervaringskennis steeds meer op de kaart als de logische derde bron van kennis. En dat ‘samen’ geldt, naast de experts, uiteraard ook voor de MEC-medewerkers en vrijwilligers (Wilma Arends, Nathalie Borgers en Susan Engel) en de leden van MIND. Zonder hen hadden we de stappen die we maken niet kunnen zetten.”
Joke: “Het mooiste van ons werk is dat je mensen echt verder kunt helpen. Ze kan wijzen op voor hen relevante informatie of ze kan doorverwijzen, mocht dat nodig of wenselijk zijn. En tot slot wil ik ook nog graag even benoemen dat de site van het Ervaringskennisplein is gemaakt door MEO, een partner die past bij waar wij voor staan. De illustraties van Roos Steen geven de site precies de juiste sfeer. Ik zou iedereen willen oproepen eens een kijkje te nemen op de site www.ervaringskennisplein.nl. En mocht je er niet uitkomen, dan hebben we de Helpdesk nog; we kijken graag even met iemand mee om zijn of haar vraag zo goed mogelijk te beantwoorden.”
