Radio-uitzending Pointer wijst op problemen met de Wet langdurige zorg
Zorgt de Wet Langdurige Zorg (WLZ) wel voor meer rust en intensieve begeleiding van mensen met psychische problematiek? Zaterdag 25 januari stelt Pointer in haar radio-uitzending terecht de vraag of de wet wel doet wat die belooft. MIND ziet dat door verkeerde financiële prikkels meer mensen met een relatief lichte ondersteuningsvraag in de WLZ stromen dan nodig is. En dat juist mensen met een zware ondersteuningsbehoefte te maken krijgen met wachtlijsten wegens een tekort aan woonvormen voor deze groep (MIND rapport Beschermd Wonen 2024). Onlangs luidden onafhankelijke cliëntondersteuners ook de noodklok dat zorginstellingen complexe patiënten met een verstandelijke handicap weigeren. Hoe zwaarder de indicatie, hoe moeilijker het is om een plek te vinden. MIND pleit daarom voor meer woonplekken voor mensen met een zware ondersteuningsvraag en wil een aanpassing van de WLZ.
Aanpassing van de WLZ moet ervoor zorgen dat deze beschikbaar komt voor de mensen die langdurige zorg daadwerkelijk nodig hebben. En dat mensen die uit de voeten kunnen met de WMO, niet te maken krijgen met zachte drang om een WLZ-indicatie aan te vragen. MIND beleidsadviseur Hilde Koelmans werkte mee aan de uitzending van Pointer. “Sinds de openstelling van de WLZ voor de doelgroep ggz, zijn er veel meer mensen ingestroomd dan waarop was gerekend. En helaas niet alleen mensen die deze indicatie nodig hebben.” Dit had voor een deel te maken met een te lage inschatting vooraf, ondanks waarschuwingen van verschillende kanten. Voor het andere deel maakten financiële prikkels het voor gemeentes en aanbieders aantrekkelijk om een WLZ-indicatie aan te laten aanvragen in plaats van een WMO-indicatie. “Gemeentes drukken op deze manier de oplopende kosten in de WMO en aanbieders krijgen meer geld voor begeleiding van iemand met een WLZ-indicatie dan voor iemand met een WMO-indicatie.”
WLZ-indicatie voelt soms als een last
Mensen te snel een WLZ-indicatie geven, heeft ook een groot nadeel hen die het betreft: de indicatie wordt door sommige cliënten als invaliderend beschouwd, alsof zij worden afgeschreven. En een cliënt komt ook niet zomaar van de indicatie af: deze moet dan eerst bewijzen dat de zorg niet meer nodig is of de diagnose niet meer geldt. In de radio-uitzending van Pointer horen we het verhaal van Sara, die een eigen schoonheidssalon heeft en geen begeleiding meer ontvangt. Zij ervaart haar WLZ-indicatie als een last: ”Ik vraag me af ‘wanneer kom ik nu los. (...) In de realiteit ben ik gezond, maar in het systeem ben ik ziek."
Om de instroom terug te dringen zijn er in 2023 bestuurlijke afspraken gemaakt tussen VWS, VNG, Valente, de Nederlandse ggz en MIND. Daarin werd een aanpak ontwikkeld die ertoe heeft geleid dat de maandelijkse instroom in de WLZ geleidelijk gezakt is. Maar dit is niet voldoende. In de uitzending sprak ook Jan Berndsen. Hij heeft in opdracht van bovengenoemde partijen met de verschillende regio's gesproken en concludeert dat het voor gemeentes en aanbieders loont om in plaats van een WMO een WLZ aan te laten vragen wanneer WMO eigenlijk meer passend is. En dat het aan de andere kant weinig aantrekkelijk is om zorg aan te bieden voor de zwaarste groep mensen. Jan Berndsen zegt in de radio-uitzending treffend: “Onder de instellingen zitten zorgwekkende cliëntmijders. Als sector moeten we verantwoordelijkheid nemen ook voor deze groep.”
Wet aanpassen om systeem flexibel te maken
MIND pleit ervoor om de wet zo aan te passen, dat financiële prikkels niet meer leidend zijn, maar de (vaak fluctuerende) zorgbehoefte van de cliënt. Het systeem zou flexibeler kunnen, alle indicaties zouden onafhankelijk gedaan moeten worden en zij zouden ook eens in de 5 jaar geëvalueerd kunnen worden. Geld zou nooit leidend of sturend mogen zijn in discussie waar een client het beste op zijn plek zit. Totdat de wet wordt aangepast, kunnen gemeentes zelf al aan de slag. MIND pleit voor het gebruik van de VNG handreiking ‘Verassend Passend’ en (indien nodig) de mogelijkheid te gebruiken om langerdurend of voor onbepaalde tijd, te indiceren.
