Through the looking glass III: 'Wij zijn opgesloten in ons eigen verhaal'

Forugh Karimi - psychiater, systeemtherapeut
Huub Beijers - sociaal psycholoog, medisch-antropoloog 

12 februari 2019  van 14.00-16.00 uur bij MIND in Amersfoort

Iedereen die mee wil denken over de psychiatrie van de toekomst is van harte welkom.
De toegang is kosteloos. Aanmelding via: secretariaat@wijzijnmind.nl
Informatie: steven.makkink@wijzijnmind.nl

Forugh Karimi werkt als psychiater bij Idiomes, centrum voor transculturele psychiatrie en psychotherapie van GGzE en is werkzaam in eigen praktijk voor psychiatrie, psychotherapie en gezins- en relatietherapie. Huub Beijers werkt bij het Steunpunt GGZ Utrecht en het Centrum voor transculturele psychiatrie Veldzicht in Balkbrug. Beiden zijn bestuurslid van de afdeling Transculturele Psychiatrie van de NVvP.

De titel van dit seminar is ontleend aan de dichtregel “Ieder van ons is zijn eigen gevangene. Wij zijn opgesloten in ons eigen verhaal”, van de Amerikaanse dichtster Maxine Kumin. Het tekent de moeite die het kost om de ander te verstaan en hoezeer wij de ander nodig hebben om ons eigen verhaal te kunnen zien en te kunnen lezen. 

Transculturele psychiatrie is niet de psychiatrie die zich enkele richt op migranten of op mensen die een verbintenis hebben buiten de geografische grenzen van Nederland maar betreft alles wat betekenisvol is in de ingewikkelde en tegenstrijdige relatie tussen ‘ons’ en ‘de ander’, die uit balans raakt. Of het nu om verward gedrag gaat dat zichtbaar wordt in de samenleving en angst aanjaagt, of het geweld dat mensen zichzelf of elkaar aandoen, de oververtegenwoordiging van jongeren met een migratie-achtergrond in de strafrechtketen, of het ontwikkelen van extreme en radicale denkbeelden en het vertrek naar oorlogsgebied. Alle psychiatrie is cultureel. Migratie maakt dit ingewikkelder en het belang van transcultureel werken neemt zeker toe in een globaliserende wereld, die meer dan ooit wordt gekenmerkt door tegenstellingen. De afstanden worden kleiner maar (de behoefte aan) verschil lijkt toe te nemen. Transculturele psychiatrie is psychiatrie van de toekomst.

Hoe zien die tegenstrijdige relaties eruit en hoe kan een GGZ-professional die beter begrijpen? In dit seminar focussen we op jong-volwassenen met een migratie-achtergrond, op de spagaat tussen twee culturen (loyaliteiten en eisen) waarin zij zitten en de immens ingewikkelde strijd om hun identiteit in de storm van tegenstellingen tot één geheel te integreren. Dat is niet altijd vanzelfsprekend en ‘wij’ en ‘de ander’ zijn moeilijk te definiëren begrippen. De strijd tussen ‘ons’ en ‘de ander’ ligt niet alleen tussen de mensen, maar ook binnen in ons, in onze innerlijke wereld. Alleen als we daar oog voor hebben kunnen we de medemens die anders is dan wij, beter gaan begrijpen. 

We doen dat in dit seminar onder andere door met elkaar naar een casus te kijken en te proberen ons bewust te worden van de mogelijkheden die we hebben om samen met de patiënt diens verhaal te schrijven en hem of haar weer in de kring op te nemen. 

 Transculturele psychiatrie is psychiatrie van het persoonlijk en professioneel engagement die ons vraagt om een stap naar voren te doen, en niet de gemakkelijke weg te kiezen. Wij mogen niemand vergeten en aan zijn lot overlaten. Daarvoor draagt de geestelijke gezondheidszorg een bijzondere verantwoordelijkheid om ‘stoornissen’ beter te begrijpen en de ‘ontsporingen’ te zien in de gelaagde context van geschiedenis, politiek, maatschappij en cultuur, en in relatie tot de nuances van het verhaal van het individu. Dat verhaal begrijpen we als we in verbinding staan met ons eigen verhaal. De patiënt kunnen we helpen als we bewust worden van de tegenstrijdigheden in de relatie tussen ‘ons’ en ‘de ander’ zowel binnen als buiten onszelf, en deze leren verdragen.